Op 19 april 2021 hield het Dolfinarium een persconferentie. Het onderwerp van deze persconferentie ging over de transformatie naar een moderne dierentuin. Hierin werd de strategie en educatieve aanpak van het Dolfinarium voor de toekomst gepresenteerd. Niet snel erna verschenen op verschillende type media berichten over deze persconferentie. Hierdoor ontstond er verwarring en soms zelfs onbegrip. "Dolfinarium laat dolfijnen niet meer door hoepels springen" luidt het op verschillende bekend nieuwssites. Hierbij blijkbaar onwetend dat dolfijnen al bijna 30 jaar niet meer door hoepels springen in het Dolfinarium. De manier van dieren houden wordt in Nederland en eigenlijk bijna overal ter wereld altijd al zeer kritisch bekeken en dierenparken moderniseren continu. Dingen die een aantal decennia geleden heel normaal waren wil het publiek nu absoluut niet meer zien. Dolfinaria en dierenparken die dolfijnen houden liggen hierbij vaak onder een vergrootglas. In dit stukje gaan we bekijken wat er nu precies gaat veranderen in het Dolfinarium, maar ook vooral wat er al lang gehanteerd werd in het Dolfinarium, want in veel van deze punten was het Dolfinarium altijd al een stapje voor.
Educatie
Educatie is één van de belangrijkste aspecten die een dierenpark de bezoeker kan bieden. Vrijwel alle moderne dierentuinen bieden vandaag de dag vormen van educatie aan om de bezoekers iets te leren over de diersoorten in het park. Door te zien, te leren en te doen krijg je zo meer kennis over de dieren en hoe we hun wilde soortgenoten kunnen beschermen! Educatie was eigenlijk altijd al aanwezig in het Dolfinarium sinds het park geopend is. Educatie kan worden gegeven in verschillende vormen. Bijvoorbeeld doormiddel van dierpresentaties, op borden en informatiepunten, in de vorm van educatieve ruimtes en in de parkgidsen en plattegronden. Al deze vormen kun je al tientallen jaren vinden in het park. In de laatste jaren is hier natuurlijk ook nog social media bijgekomen. Naast de shows waren er altijd al educatieve dierpresentaties in het Dolfinarium, denk bijvoorbeeld aan de presentatie bij de bruinvissen en de zeehonden. Zelfs in de allereerste parkgidsen is al sprake van educatie. Bijvoorbeeld over de fysiologie van de dieren en waar ze in het wild voorkomen. In het park zijn al bijna 15 jaar interactieve educatiepunten te vinden, bijvoorbeeld rond de dolfijnendelta. Hier kun je actief leren doormiddel van spelletjes en educatieborden. Al meer dan 10 jaar krijgen kinderen bij binnenkomst een dierenpaspoort mee, boordevol educatie dat de kinderen uitdaagt op een speelse manier over de dieren in het park te leren. Op het moment zijn er twee educatieve ruimtes te vinden in het park die in 2018 en 2019 zijn geopend. Dergelijke educatieve ruimtes zijn echter in wisselende vorm ook al jaren in het park te vinden. Zelfs bij de opening van het dolfijndomijn (toen nog 'de koepel' genoemd) in 1968 was er al een educatieruimte aanwezig! Wil je meer weten over de huidige educatie in het Dolfinarium? Kijk dan op onze pagina Educatie in het Dolfinarium.
Boven: Educatieve ruimte in de koepel, educatie in 4 talen in een parkgids van begin jaren '70, moderne interactieve educatie en een blik op de dierenpaspoortjes door de jaren heen.
Wat het Dolfinarium in de komende jaren gaat veranderen is dat er nog meer educatieve aspecten komen in de shows. Deze zullen veranderen in educatieve dierpresentaties. Een recent voorbeeld hiervan zijn "Oceanica", de nieuwe educatieve voorstelling in het dolfijndomijn en de educatieve voorstelling met de Californische Zeeleeuwen. Zij zijn recentelijk veranderd van een show naar een voorstelling waar educatie centraal staat. Verder komt er een nog verdere focus op de bewustwording van de bezoeker voor plastic soep in de oceaan. Zowel aan educatie over dieren als conservatie van wilde dieren en hun leefomgeving wordt de laatste jaren veel aandacht besteed via voorstellingen, parkborden en social media. Een voorbeeld hiervan is de "Pole to Pole" campagne die al in 2014 van start ging. Ook zal er financiële ondersteuning blijven uitgaan naar wetenschappelijk onderzoek. Sinds de oprichting van het Dolfinarium zijn er al meer dan 100 onderzoeken uitgevoerd door of in samenwerking met het Dolfinarium.
Nieuwe dierpresentaties
Het doel van een dierpresentatie en de vroegere shows is om de bezoekers de dieren te laten beleven terwijl ze leren over deze dieren. Het motto wat hier altijd naar voren komt is: Ontdek ∙ Beleef ∙ Bescherm. Bezoekers zien en leren over de dieren en hun wilde soortgenoten en daardoor voelen ze een sterke verbinding met deze dieren. Uit deze verbinding komt voort dat men deze dieren wil beschermen en dit zet mensen aan tot natuurbehoud. Deze presentaties zijn een zeer geschikt moment om educatie toe te passen en tegelijkertijd te laten zien. Ook de Europese dierentuin organisatie EAZA onderschrijft het belang van zeezoogdieren presentaties. Het Dolfinarium heeft inmiddels aanpassingen doorgevoerd in alle educatieve presentaties met dieren. Er is gekozen om alleen nog natuurlijke gedragingen te laten zien of gedragingen die worden gebruikt bij de medische training van de dieren. Veel van deze onnatuurlijke gedragingen werden al decennia niet meer toegepast in het park. Denk hierbij aan het springen door een hoepel of het trekken van een bootje. In de dolfijnendelta werd zelfs al geen waterwerk meer gebruikt en vrijwel alleen maar gebruik gemaakt van natuurlijke gedragingen en gedragingen uit de medische training. Bovendien gaat er nog meer aandacht worden besteed aan de volgende aspecten, zowel in de voorstellingen als op alle andere kanalen van het Dolfinarium:
• Natuurbehoud, zorg voor de natuur
• Biodiversiteit
• De soort en het soorteigen gedrag
• Natuurlijke habitat van dieren
• Bedreigingen voor de dieren veroorzaakt door de mens
• Vervuiling van het leefgebied
• Ecologie en natuurlijk gedrag van de diersoorten en de relatie tussen mens en dier onder menselijke zorg
Boven: Educatie over het gedrag van dolfijnen en biodiversiteit in de voorstelling "Oceanica".
Natuurlijke verblijven
In de jaren 90' kwam het Dolfinarium met een wereldprimeur, een natuurlijke leefomgeving creëren voor tuimelaars en andere dieren. Het zou een gesloten ecosysteem worden waar verschillende dieren gingen samenleven. Nergens anders ter wereld was zo'n project nog gerealiseerd. Dit was volgens de visie van de toenmalige directeur; De nadruk op natuur evenals een meer natuurlijke presentatie van de dieren, die toen nog alleen in het huidige dolfijndomijn werden gehouden. In 1997 opende de dolfijnendelta (toen nog lagune genoemd). Alles rondom dit gebied had de nadruk op de natuur. Er werden zelfs bomen geïmporteerd en er stonden biologische en eco-vriendelijke items op de menukaart in het horecapunt. Het Dolfinarium was dat betreft haar tijd ver vooruit en het park werd hierdoor jarenlang aangeprezen als het ging om modernisatie. Tot op vandaag de dag leven er dolfijnen, zeeleeuwen en walrussen in echt zeewater samen met vissen, schaaldieren, micro-organismen, zeewier en allerlei andere soorten flora en fauna. Inmiddels is er kritiek op de oudere verblijven. Met name het verblijf van de Steller zeeleeuwen en het dolfijndomijn zijn inmiddels verouderd en worden als te klein en niet verrijkend genoeg gezien voor moderne standaarden. Het Dolfinarium wil meegaan met de tijd en gaat de dieren daarom meer ruimte geven en de verblijven natuurlijker inrichten.
Verhuizing
Een eerste stap hierin is een aantal dieren te gaan verhuizen. Het gaat hierbij om twee Californische zeeleeuwen, acht tuimelaars en twee walrussen. Het ontvangende park is gelegen in China. Dit wekt veel zorgen op bij het publiek, met name over het dierenwelzijn en huisvesting in Azië. Het ontvangende park, Hainan Ocean Paradise is echter een splinternieuw park dat pas dit jaar open gaat. Hierdoor heeft het moderne, nieuwe verblijven en voldoet het aan alle eisen die in Europa en Noord-Amerika gesteld worden aan het houden van zeezoogdieren. Hainan Ocean Paradise wordt getoetst als een AAA-faciliteit. Daarnaast is het een dierenpark aangesloten bij de EEP (European Endangered Species Programme) de dieren blijven dus een onderdeel van het Europese fokprogramma onder de vlag van EAZA (European Association of Zoos and Aquaria). De verplaatsing van een aantal dieren zorgt voor meer m³ water, groter oppervlak en dieper water voor de huidige dieren op het Dolfinarium. Hierdoor kan er op een korte termijn worden gezorgd voor meer ruimte en een betere leefomgeving voor de dieren. Verhuizingen van dieren naar andere parken die lid zijn van het EAAM zijn overigens niet vreemd in dierenparken. Zo worden er regelmatig dieren uitgewisseld of verhuisd naar andere parken in kader van het fokprogramma of nabootsing van de natuurlijke groepsvorming. In de natuur verlaten mannelijke tuimelaars namelijk de familiegroep waarin ze zijn geboren wanneer ze seksueel actief worden om een mannengroep te vormen. Een aantal verschillende parken houden mannengroepen om dit na te kunnen bootsen. Om die reden zijn er in het verleden al regelmatig tuimelaars, walrussen en zeeleeuwen verhuisd naar andere parken. Dit is belangrijk om verschillende redenen zoals bijvoorbeeld het fokprogramma, maar ook een natuurlijke en stabiele groepssamenstelling.
Focus op natuurbehoud
Conservatie is een belangrijk onderdeel van het Dolfinarium. Onder conservatie valt het beschermen en behouden van diersoorten en hun natuurlijke omgeving. Verschillende dierenparken vandaag de dag dragen bij aan conservatie. Bijvoorbeeld door het fokken van bedreigde soorten, het uitzetten van diersoorten en het inzamelen van geld voor wilde dieren en hun habitat. In het verleden hebben verschillende grote conservatieprojecten wereldwijd bijgedragen aan het beschermen van leefgebieden en zijn er zelfs diersoorten van het behoed van het uitsterven. Conservatie is hiermee een succesvol en ongelofelijk belangrijk aspect in het behoud van zeezoogdieren en het verhelpen van bedreigingen die deze dieren tegenkomen in het wild. Conservatie en educatie gaan hand in hand. Om mensen de situatie te laten begrijpen en over te halen te willen helpen is het niet alleen belangrijk dat ze begrijpen waarom iets beschermd moet worden, maar ook echt geven om hetgeen wat beschermd moet worden. Pas als iemand iets geeft om en onderwerp zal hij of zij het willen behouden. Educatie kan op veel verschillende manieren. De beste manier is door mensen in contact te brengen met elkaar en met het onderwerp wat je wil beschermen. Dit kan in het geval van dierentuinen bijvoorbeeld door middel van botten, modellen, tekeningen, borden of beelden. Het beste werkt echter als mensen de dieren met eigen ogen kunnen zien. Hierdoor zijn het laten zien van de dieren, de educatieve voorstellingen en mensen in contact brengen met de dieren heel belangrijk als het gaat om educatie en conservatie. Door de dieren te zien, er over te leren en tegelijkertijd te horen over de bedreigingen die de dieren ondergaan en wat er gedaan kan worden om te helpen creëer je kennis en het besef van de situatie. Mensen zullen zich hierdoor eerder betrokken voelen.
Het Dolfinarium zet zich hier al jaren voor in. Op verschillende plekken in het park kun je leren over het milieu en de bedreiging van wilde dieren en wat we kunnen doen om deze dieren te helpen. Bijvoorbeeld in de dolfijnenvoorstellingin de koepel, waar dit onderwerp een groot onderdeel is van de voorstelling. Daarbij was het Dolfinarium jaren een opvanglocatie voor wilde bruinvissen en dolfijnachtigen. Ook steunt en steunde het Dolfinarium door de jaren heen diverse projecten en inzamelingsacties voor wilde dieren waaronder de walrus, de vaquita, virusontwikkeling bij dolfijnen in de Verenigde Staten en werden vroeger zelfs zeehonden die geboren werden in het Dolfinarium weer uitgezet in de wilde (toen nog zeer kwetsbare) populatie. Het Dolfinarium zal zich in de toekomst blijven inzetten voor natuurbehoud en de focus daarop zelfs nog meer gaan versterken.
Slot
Het Dolfinarium geeft duidelijk aan een nieuwe weg in te willen slaan. Hierbij moet de inzet van het park de laatste jaren, maar eigenlijk al sinds de oprichting als het gaat om educatie, conservatie en met name dierenwelzijn niet worden vergeten! In veel aspecten zijn zij hierin vaak vooruit geweest op de tijd of zelfs baanbrekend geweest. Het dierenwelzijn is al jaren op hoog niveau en dat wordt ook gewaardeerd door de overheid en andere controlerende instanties. Er zijn nieuwe afspraken gemaakt met de overheid, onder andere na een commissierapport dat recentelijk naar buiten kwam. De bovenstaande veranderingen zijn hierin meegenomen. Uiteraard speelt ook de coronacrisis een rol in de keuzen die zijn gemaakt en de snelheid waarmee bepaalde plannen kunnen worden geïmplementeerd. Wat zeker is, is dat Dolfinarium zich in de loop van de tijd steeds heeft geëvolueerd, waarbij het zich iedere keer aan de laatste maatschappelijke inzichten heeft aangepast. Het hoge dierenwelzijnsniveau is en blijft daarbij prioriteit.